STRESZCZENIE 2024 - Berliński monitoring przemocy wobec osób queer

WSTęP

Berliński Monitoring Przemocy Wobec Osób Queer obserwuje w ramach ciągłego badania socjologicznego występowanie i przejawy wrogości wobec osób LGBTIQ+ w Berlinie. Ma ono na celu poprawę sytuacji w zakresie danych oraz uwrażliwienie społeczeństwa miasta na tę tematykę. Badanie przeprowadzane jest na zlecenie Berlińskiego Urzędu ds. Równego Traktowania – Przeciwko Dyskryminacji i wychodząc od analizy potrzeb ma również stanowić podstawę do dalszego rozwoju ofert doradczych i wsparcia.

Trzeci raport Monitoringu, opublikowany w grudniu 2024 r., kontynuuje sprawozdanie w oparciu o dane urzędowe i dane zbierane przez społeczeństwo obywatelskie. Podobnie jak w poprzednich edycjach raportu, analizowane są dane odnośnie incydentów pochodzące ze statystyk policyjnych dotyczących przestępstw motywowanych politycznie, dane z postępowań prokuratury oraz dane zgłaszane przez projekty queerowe przeciwko przemocy. Raport zawiera również priorytetowy temat „wrogości wobec osób bi+”, w którym wykorzystano podejście wielometodyczne, aby po raz pierwszy przeanalizować, w jaki sposób osoby bi+ są dotknięte dyskryminacją i przemocą, oraz opisać strategie radzenia sobie z takimi doświadczeniami na poziomie indywidualnym i zbiorowym. Dalsze tematy poruszane w analizach i wypowiedziach gości obejmują ataki na instytucje społeczności queer i zaaranżowaną wrogość wobec osób trans, a sekcja ofert zawiera informacje na temat punktów kontaktowych oraz ofert w Berlinie i poza miastem.

Rosnąca liczba spraw, stałe wzorce zagrożenia? Berlińska policja kieruje swoją uwagę na przestępstwa z nienawiści wobec osób queer
Przestępstwa wobec osób queer rozpatrywane przez prokuraturę
Ataki na organizacje społeczności LGBTIQ+. Nowe zagrożenia dla społeczeństwa obywatelskiego?
Rosnąca wrogość wobec osób LGBTIQ+ w Berlinie? Perspektywy berlińskich rejestrów
Doświadczanie i radzenie sobie Z dyskryminacją i przemocą wobec osób bi+
Występowanie i niezabadany obszar dyskryminacji oraz przemocy wobec osób bi+ w Berlinie
Czy Berlin jest tęczową stolicą tęczowego kraju? wrogośĆ wobec osób LGBTIQ+ w Niemczech w porównaniu Europejskim

Rosnąca liczba spraw, stałe wzorce zagrożenia? Berlińska policja KIERUJE SWOJĄ UWAGĘ na przestępstwa z nienawiści wobec osób queer

Trend stale rosnącej liczby przypadków przestępstw i przemocy na tle queerowym utrzymuje się w dużej mierze bez zmian. W 2023 roku liczba czynów karalnych zarejestrowanych przez policję osiągnęła najwyższy jak dotychczas poziom 588¹ przypadków.

Liczba czynów karalnych związanych z wrogością wobec osób queer w Berlinie osiągnęła w 2023 r. nowy rekord – 588 incydentów. W ostatnim czasie wzrosła również liczba przestępstw z użyciem przemocy – w 2022 r. była ona wyższa niż kiedykolwiek wcześniej (148 przestępstw z użyciem przemocy) i utrzymała się na znacznie wyższym poziomie również w 2023 r. (127 przypadków).
Odsetek przestępstw wobec osób queer w Berlinie był porównując go z ogólną liczbą takich spraw w całych Niemczech tradycyjnie bardzo wysoki. Jednak ten względny odsetek stopniowo maleje, ponieważ przykład Berlina znalazł naśladowców i inne kraje związkowe również coraz częściej rejestrują takie przypadki.

We wprowadzonym w 2022 r. nowym podtemacie „różnorodność ze względu na płeć” rejestruje się już znaczącą liczbę spraw, co z perspektywy czasu uzasadnia dalszy rozwój Policyjnego Systemu Zgłaszania Przestępstw w odniesieniu do wrogości wobec osób trans*. Zniewagi, uszkodzenia ciała i podżeganie do nienawiści to nadal szczególnie rozpowszechnione przestępstwa wśród czynów karalnych związanych z wrogością wobec osób queer. W dalszym ciągu częstymi miejscami przestępstw są również dzielnice śródmiejskie z ożywionym życiem środowisk queerowych, a w szczególności przestrzenie publiczne i lokalny transport publiczny. Około jedna piąta spraw związana jest z przestrzenią cyfrową.

Nowy podtemat „różnorodność ze względu na płeć”, wprowadzony do Policyjnego Systemu Zgłaszania Przestępstw motywowanych politycznie dopiero w 2022 r., odnotowuje obecnie znaczną liczbę spraw – w 2023 r. odnotowano już z 175 przypadków. Ta liczba spraw i szczególnie silny wzrost w porównaniu z poprzednim rokiem (+ 53,5%) wskazują na szczególne znaczenie przestępstw związanych z wrogością wobec osób trans*.
Zniewagi (45,4%), (niebezpieczne) uszkodzenie ciała (21,0%) i podżeganie do nienawiści (7,1%) również w 2023 roku należały do najczęściej popełnianych przestępstw przeciwko osobom queer.
W śródmiejskich dzielnicach o dużym zagęszczeniu osób o odmiennej orientacji seksualnej (Mitte, Tempelhof-Schöneberg, Friedrichshain-Kreuzberg i Charlottenburg-Wilmersdorf) policja w dalszym ciągu rejestruje najwięcej przestępstw przeciwko osobom queer. Silna korelacja między widocznością życia queerowego a występowaniem przemocy pozostaje zatem stabilna.
Połowa zarejestrowanych w 2023 r. przestępstw wobec osób queer miała miejsce w przestrzeni publicznej (44,6%) i transporcie publicznym (11,2%). Jednak jako miejsca przestępstw często funkcjonują również bardziej zamknięte lokalizacje, takie jak budynki mieszkalne (20,7%), obiekty rekreacyjne/sklepy/restauracje (9,9%) lub instytucje edukacyjne (3,9%). Nieco mniej niż jedna piąta spraw zarejestrowanych przez policję (17,9%) to przestępstwa internetowe z wykorzystaniem „Internetu jako środka zastosowanego do popełnienia przestępstwa”.
Przestępstwa wobec osób queer zdarzają się we wszystkie dni tygodnia. Jednak w ostatnich latach tętniące życiem nocne życie Berlina w weekendy charakteryzowało się znacznie większą liczbą przestępstw wobec osób queer.

Niezwykle uderzający jest bardzo wysoki odsetek mężczyzn podejrzanych o przestępstwa przeciwko osobom queer, zwłaszcza o przestępstwa z użyciem przemocy (92,4% w 2023 r.). Podejrzani pochodzą ze wszystkich grup wiekowych, ale szczególnie często należą do średnich grup wiekowych między 30 a 39 rokiem życia. Przestępstwa wobec osób queer są często popełniane spontanicznie przez jednostki i zdarzają się w codziennym życiu miejskim.

Podejrzani zidentyfikowani przez policję to niemal bez wyjątku mężczyźni, zwłaszcza w przypadku przestępstw z użyciem przemocy. Przestępstwa wobec osób queer nie są bynajmniej zjawiskiem związanym z przestępczością nieletnich. Wiek podejrzanych jest rozłożony w całym przedziale wiekowym, od nieletnich poniżej 18 roku życia (12,7%) do osób powyżej 60 roku życia (12,1%), przy czym najbardziej widoczna jest grupa wiekowa między 30 a 39 rokiem życia (21,7%).
Przestępstwa związane z wrogością wobec osób queer są często popełniane przez pojedyncze osoby w ramach zwykłego życia codziennego (58,5%). Zdarzają się też przestępstwa bardziej skoordynowane, popełniane wspólnie, ale nie tworzą one charakterystycznego fenotypu takich incydentów w Berlinie.
Wielu ze zidentyfikowanych podejrzanych znanych już było policji – w przypadku zdecydowanej większości (78,0%) policja posiadała wcześniejszą wiedzę na temat zidentyfikowanych osób. Często dotyczy to przestępczości ogólnej (47,1%), ale w przypadku prawie jednej trzeciej wszystkich podejrzanych (30,9%) wcześniejsza wiedza policji dotyczyła również lub wyłącznie obszaru przestępczości przeciwko bezpieczeństwu państwa, obejmującej przestępstwa motywowane politycznie.

Większość antyqueerowych aktów przemocy skierowana jest przede wszystkim przeciwko tzw. przypadkowym ofiarom, tj. ofiarom, które nie były sprawcom wcześniej osobiście znane. Wśród poszkodowanych – choć w nieco mniejszym stopniu niż wśród podejrzanych – szczególnie często reprezentowane są osoby płci męskiej. Obecnie rozkład osób płci męskiej i żeńskiej prawie się nie zmienił, chociaż odsetek poszkodowanych oznaczonych jako różnorodne stale rośnie na ilościowo niskim poziomie.

Większość poszkodowanych przez przemoc przeciwko osobom queer jest rejestrowana przez policję jako tak zwane „przypadkowe ofiary”. Oznacza to, że między podejrzanym a ofiarą nie istniała wcześniejsza relacja, tj. przestępstwo miało miejsce między nieznajomymi. Odwrotny wzorzec występuje w przypadku przestępstw, które nie są klasyfikowane jako przestępstwa z użyciem przemocy. W tym przypadku można zaobserwować celowy wybór poszkodowanych, uwarunkowany m.in. przez przestępstwa skierowane na tak zwane „cele ataków” obszarów „policji, państwa i partii politycznych” lub „społeczności religijnych”.
Wśród poszkodowanych przez zarejestrowane przez policję przestępstwa antyqueerowe ponadproporcjonalnie reprezentowane są osoby płci męskiej. W ostatnich latach ich udział częściowo znacznie przekraczał siedemdziesiąt procent, w 2023 roku wynosił 71,3%. Z kolei odsetek poszkodowanych płci żeńskiej jest znacznie niższy i w 2023 r. wynosił 23,6%. Odsetek osób różnorodnych płciowo dotkniętych przestępstwami wobec osób queer jest stosunkowo niski, ale w ostatnich latach stale wzrastał, z 1,3% w 2021 r. do 2,0% w 2022 r. i 3,3% w 2023 r. Szczególnie często jako poszkodowane rejestrowane są osoby w wieku od 21 do 40 lat.

Przestępstwa WOBEC OSÓB queer rozpatrywane przez prokuraturę

W 2023 r. Prokuratura w Berlinie zarejestrowała i rozpatrzyła więcej przestępstw przeciwko orientacji seksualnej niż kiedykolwiek wcześniej, przy czym tylko w tym roku zgłoszono 791 nowych spraw. Liczba zgłaszanych czynów karalnych wobec osób queer wykazuje zatem w ostatnich latach wyraźną tendencję wzrostową, choć nie postępuje ona równomiernie, a raczej stopniowo.

W 2023 r. odnotowano rekordową liczbę 791 postępowań, odkąd prokuratura zaczęła rejestrować przestępstwa przeciwko orientacji seksualnej w 2018 roku. W porównaniu z 603 postępowaniami rozpoczętymi w poprzednim roku 2022, liczba ta stanowi wzrost o 31,2%.
Ogólnie rzecz biorąc, rozwój liczby postępowań prowadzonych przez prokuraturę w ostatnich latach wykazuje wzorzec stopniowy i schodkowy, w którym fazy rosnącej liczby postępowań przeplatają się z fazami niezmienności – z wyraźną tendencją wzrostową.
Od początku rejestracji większość postępowań prowadzonych przez prokuraturę to tzw. postępowania typu „Js”, w których poszczególni podejrzani zostali zidentyfikowani, a zatem są znani. Niemniej jednak w wielu przypadkach oskarżeni są również nieznani wymiarowi sprawiedliwości. W 2023 r. toczyło się 437 postępowań przeciwko znanym sprawcom, a 354 przeciwko sprawcom nieznanym.

Prokuratura zajmuje się licznymi przypadkami znieważania osób queer (41,7% wszystkich spraw), ale także dużą liczbą przestępstw uszkodzenia ciała (2022: 29,4%, 2023: 19,8%) i gróźb (11,9%).

Zniewagi są szczególnie rozpowszechnione jako najpoważniejsze przestępstwo w ramach postępowań (wielość czynów przestępnych lub czyn karalny wiodący), stanowiąc ponad 40% wszystkich spraw (2022: 41,3%; 2023: 41,7%).
Jednak przestępstwa wobec osób queer z punktu widzenia prokuratury nie ograniczają się tylko do czynów karalnych wypowiedzi. W znacznym stopniu dochodzi również do przestępstw z użyciem przemocy. Zwykłe uszkodzenie ciała (§ 223 kk) i ciężkie uszkodzenie ciała (§ 224 kk) stanowiły łącznie 29,4% postępowań w 2022 r. – odpowiada to 177 przypadkom uszkodzenia ciała. W 2023 r. ich udział wyniósł 19,8% przy łącznej liczbie 157 postępowań. Zwykłe uszkodzenie ciała stanowiło w 2023 r. 10,7%, podczas gdy niebezpieczne uszkodzenie ciała stanowiło kolejne 9,1%.

Osoby oskarżone o czyny karalne związane z wrogością wobec osób queer to głównie dorośli mężczyźni w wieku do 40 lat. Wzorzec ten jest również wyraźny, choć nieco mniej, wśród poszkodowanych, z których łącznie 1730 osób zgłosiło się do prokuratury w latach 2022 i 2023. Byli to również głównie mężczyźni w wieku do 40 lat.

W latach 2022 i 2023 łącznie prowadzono dochodzenie wobec 929 oskarżonych, z których większość stanowili mężczyźni (85,3%) i dorośli (72,8%). Należeli oni głównie do grup wiekowych do 40 lat. Młodzi mężczyźni są zatem typowymi sprawcami przestępstw na tle orientacji seksualnej ściganych przez prokuraturę.
W ciągu ostatnich dwóch lat naliczono 1730 poszkodowanych. Często są to mężczyźni (66,3%) i osoby w wieku od 21 do 30 lat (30,4%).
Postępowania przeciwko osobom nieznanym były w większości umarzane po zakończeniu śledztwa (82,2%). Postępowania, w których oskarżeni byli znani, umorzono w 40,7% przypadków i przekazano do innego wydziału lub innej prokuratury w 13,2% przypadków. W 16,4% postępowań wystawiono nakaz karny, w 13,5% połączono je z innymi postępowaniami, a w nieco ponad 100 postępowaniach (14,1%) berlińska prokuratura była w stanie postawić zarzuty oskarżonemu.

Ataki na organizacje społeczności LGBTIQ+. Nowe zagrożenia dla społeczeństwa obywatelskiego?

Oprócz napaści na pojedyncze osoby, kolejnym przejawem przemocy skierowanej przeciwko osobom queer w Berlinie są ataki na queerowe instytucje i miejsca – kluby i kawiarnie, placówki edukacyjne i poradnie, wydarzenia, festiwale i parady. Nie istnieje systematyczna dokumentacja tych incydentów, ale badania pokazują, że wiele organizacji doświadczyło takich ataków o różnym stopniu eskalacji. Sięgają one od „żartów” telefonicznych i telefonów z pogróżkami po uszkodzenie mienia i zamachy. Radzenie sobie z takimi napaściami może oznaczać poważne dodatkowe obciążenie dla obiektów, a także powodować szkody i straty finansowe.

Organizacje queerowe informują o przypadkach homofobicznych zniewag za pośrednictwem telefonów i wiadomości. W przypadku mikroataków mechanizmem obronnym jest indywidualne filtrowanie i selekcja wiadomości. Jednak ze względu na związany ze zgłaszaniem nakład pracy, czasami pojawiają się obiekcje, czy zawiadamiać o nich policję.
Kampanie nienawiści to dla berlińskich organizacji „taktyka na wyczerpanie”, celowo atakująca dotacje, które otrzymują. Celowe ataki, zarówno w mediach, jak i w sferze publicznej, prowadzą do dezorientacji wśród pracowników i pracowniczek i, ze względu na konieczne „zarządzanie gówno burzą”, do zauważalnego wzrostu obciążenia pracą.
Powtarzające się uszkodzenia mienia, aż po poważne zamachy, mają poważny wpływ na subiektywne poczucie bezpieczeństwa poszczególnych instytucji. Wymagają wsparcia emocjonalnego dla pracowników i oznaczają dodatkowe nakłady finansowe i czasowe na tworzenie koncepcji bezpieczeństwa oraz ich wdrażanie.
Dla pracowników i pracowniczek eksponowana pozycja organizacji queerowych w otoczeniu przestrzennym może iść w parze ze zwiększonym ryzykiem napaści na nich. Doświadczenie przemocy w miejscu pracy wymaga oprócz wsparcia emocjonalnego także stosowania dwuosobowych zmian pracy, co generuje dodatkowe koszty.

W Berlinie istnieją różne fundusze i programy wsparcia dla instytucji dotkniętych przemocą powodowaną nienawiścią. Jednocześnie potrzeby tych instytucji może zaspokoić w sposób szczególnie bliski ich codzienności pomoc ze strony społeczności i solidarność sąsiedzka. Ważnymi wymogami pozostają niskoprogowe oferty doradztwa i wsparcia towarzyszącego oraz wsparcie w opracowywaniu całościowych koncepcji ochrony.

Aby pokonać bariery w składaniu wniosków o pomoc finansową lub podejmowaniu sporów prawnych, często wymagana jest konkretna dokumentacja wiadomości zawierających treści wrogie osobom LGBTIQ+ (np. zrzuty ekranu).
Doświadczenia z berlińską policją są różne: z perspektywy organizacji pomocne jest posiadanie numerów telefonów bezpośrednich do osób kontaktowych lub korzystanie z opcji zgłaszania czynu karalnego online.
Mobilne doradztwo przeciwko prawicowemu ekstremizmowi wspiera instytucje queerowe w opracowywaniu konkretnych koncepcji ochrony i bezpieczeństwa dostosowanych do danych okoliczności. Obejmują one zarówno środki odnoszące się do zachowań, jak i środki strukturalne.
Środki mające na celu ochronę instytucji i pracowników obejmują na przykład unikanie widoczności w przestrzeni cyfrowej poprzez nieużywanie pełnego imienia i nazwiska, blokowanie adresów zgodnie z § 51 federalnej ustawy o meldunku (BMG), instalowanie kamer i szyb ochronnych, a także samodzielnie organizowane wspólne powroty do domu i zmiany, na których pracują po dwie osoby.
Istnieją następujące opcje wsparcia finansowego:
1. Fundusz CURA dla poszkodowanych w przypadku szkód materialnych,
2. Projekt współpracy w „Gegenrechtsschutz” („Ochrona przeciwko prawicy”) w przypadku honorariów adwokackich i kosztów procesowych,
3.Fundusz wsparcia dla ofiar przemocy o podłożu polityczno-ekstremistycznym (obszar działania „ochrona ofiar”) na rzecz budowlanych środków bezpieczeństwa.
Kampanie solidarnościowe i wsparcie sąsiedzkie w znacznym stopniu przyczyniają się do przezwyciężenia celowych uszkodzeń mienia, poważnych ataków i przemocy fizycznej wobec pracowników i pracowniczek.

Rosnąca wrogość wobec osób LGBTIQ+ w Berlinie? Perspektywy berlińskich rejestrów

Oprócz danych urzędowych, niezbędne uzupełniające źródła do oceny przemocy wobec osób queer w Berlinie oferuje dokumentacja różnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego nie rejestrują i nie dokumentują jeszcze co prawda przypadków stosowania przemocy w sposób skoordynowany i zgodnie ze znormalizowanymi kryteriami. Ale berlińskie rejestry, oprócz własnych wyników badań, wprowadzają do swoich raportów również informacje otrzymywane od innych organizacji, w tym organizacji queerowych, i coraz bardziej rozwijają wiedzę specjalistyczną w tej dziedzinie. Zarejestrowane w rejestrach incydenty wrogości wobec osób queer osiągnęły najwyższy poziom 466 incydentów w 2023 roku. Z perspektywy rejestrów incydenty związane z wrogością wobec osób queer okazują się poważniejsze niż incydenty związane z innymi zjawiskami, często chodzi tu o tzw „napaści”.

Liczba incydentów wrogości wobec osób LGBTIQ* zarejestrowanych w berlińskich rejestrach po gwałtownych wzrostach w poprzednich latach osiągnęła bezprecedensowo wysoki wynik w 2023 r.. Tylko w 2023 r. udokumentowano 466 incydentów.
Zarejestrowane incydenty wrogości wobec osób LGBTIQ* różnią się charakterem od innych incydentów odnotowanych w rejestrach. Zwykle są one znacznie poważniejsze: 40,5% incydentów to napaści, a kolejne 26,2% to groźby, obelgi lub napastowanie.

Dane zbierane w rejestrach społeczeństwa obywatelskiego potwierdzają różne aspekty raportów policyjnych. Z punktu widzenia rejestrów, przemoc wobec osób queer podąża również za publicznie widocznym życiem queer w mieście, a zatem wyraźnie kumuluje się w określonym czasie i w określonych rejonach – zwłaszcza w śródmiejskich dzielnicach w zachodniej części Berlina. Sprawcami są często osoby płci męskiej. Są oni jednak również często reprezentowani wśród osób dotkniętych przemocą, które zgłaszają incydenty.

Incydenty wrogości wobec osób LGBTIQ* są znacznie silniej związane z widocznością i aktywnym życiem w przestrzeni publicznej niż całkowita liczba incydentów udokumentowanych w rejestrach: najczęściej dochodzi do nich w miesiącach letnich, w weekendy i w późnych godzinach wieczornych. Nie jest tak w przypadku innych incydentów lub nie tak wyraźnie.
Chociaż incydenty wrogości wobec osób LGBTIQ* zdarzają się wszędzie, są one bardziej skoncentrowane w niektórych regionach niż inne incydenty. Rzuca się w oczy ich zwiększona liczba w nie za dużej grupie rejonów śródmiejskich (dzielnic, części miasta) w zachodniej części miasta.
Dzielnice Mitte, Friedrichshain-Kreuzberg i Neukölln należą do bardziej narażonych. Najbardziej narażonymi dzielnicami są zaś północny Neukölln, dzielnica Mitte i północny Schöneberg.
Mężczyźni stanowią zdecydowaną większość (88%) sprawców incydentów wrogości wobec osób LGBTIQ*, ale są również w większym stopniu reprezentowani wśród osób poszkodowanych. Kobiety stanowią tylko niewielki odsetek sprawców, ale prawie jedną czwartą poszkodowanych. Osoby różnorodne i niebinarne stanowią znaczną część poszkodowanych, ale prawie nie są reprezentowane wśród sprawców/sprawczyń.

Doświadczanie i radzenie sobie Z dyskryminacjĄ i przemocĄ WOBEC osób bi+

Osoby bi+ stanowią dużą grupę w tęczowym spektrum. Jednak ich tożsamości, orientacje i doświadczenia pozostają nadal często niezauważane. Z jednej strony zaprzecza się ich tożsamości, a z drugiej strony ich deprecjonuje, co tworzy podwójne oblicze wrogości wobec osób bi+ w Berlinie. Osoby bi+ doświadczają dyskryminacji i przemocy we wszystkich obszarach społecznych, w tym również w społecznościach queerowych. Specyficzne przejawy wrogości wobec osób bi+ mogą się przy tym łączyć z innymi formami wrogości wobec osób queerowych, na przykład gdy osoby bi+ żyją w związkach jednopłciowych i są również dotknięte homofobią lub lesbofobią.

Przemoc wobec osób bi+ można badać poprzez koncepcje bifobii, wrogości wobec osób bi+ i zinstytucjonalizowanego monoseksualizmu, odzwierciedlających ważne aspekty doświadczeń respondentów.
Niewidzialność i zaprzeczanie z jednej strony, stygmatyzacja i negatywne stereotypy z drugiej, łączą się i potęgują jako główna cecha wrogości wobec osób bi+.
Na dodatek pozycja wrogości wobec osób bi+ w społecznościach queerowskich i – jako internalizacja – także w samych osobach bi+, kształtuje zrozumienie i doświadczenie osób dotkniętych tym zjawiskiem.
Bi+-erasue (wymazywanie bi+), tj. doświadczenie detematyzacji, zaprzeczania, ignorowania, reinterpretacji i niewidzialności tożsamości bi+, jest charakterystycznym aspektem doświadczenia wrogości wobec osób bi+.

Wrogość wobec osób bi+ ma różne oblicza i przejawy: oprócz zaprzeczania i błędnej oceny, zdarzają się również zniewagi i napaści, a także projekcje i przypisywanie im atrybutów osób rozwiązłych i hiperseksualnych, z czym często konfrontowane są osoby bi+, zwłaszcza te, które odczytywane są jako kobiety. Osób bi+ dotyka również zinternalizowana wrogość do osób bi+, tj. przyjmowanie przez nie stygmatyzujących wzorców i związane z tym zwątpienie we własną orientację (syndrom oszusta). Pod względem oczekiwań dotyczących przynależności i bezpiecznych miejsc szczególnie bolesne są doświadczenia wrogości wobec osób bi+ w społecznościach queerowych.

Wrogość wobec osób bi+ przejawia się na wiele różnych sposobów i jest doświadczana w formie bi+-erasure, hiperseksualizacji i przemocy seksualnej, zniewag i wrogości, napaści fizycznych i zinternalizowanej wrogości osób bi+.
(Nadmierna) seksualizacja, zwłaszcza seksualności kobiet bi+, jest szeroko rozpowszechniona i wiąże się z wysokim wskaźnikiem przemocy seksualnej wśród osób bi+.
Obelg i wrogości, szczególnie w miejscach publicznych, doświadcza wiele osób bi+, a ostatnio opisywane jest to jako rosnący trend. Podczas gdy na pierwszym planie pojawiają się przy tym często inne motywy wrogości w stosunku do osób queer, zdarzają się również incydenty, które wyraźnie odnoszą się do rozpoznawalnej tożsamości osób bi+.
Ataki fizyczne również stanowią część doświadczenia wrogości wobec osób bi+, choć rzadziej niż na przykład w przypadku wrogości wobec osób trans*. Osoby dotknięte tym zjawiskiem obserwują dezorientację w zachowaniu innych ludzi, która może być wywołana na przykład przez coming out i może przyczyniać się do zwiększonej skłonności do przemocy.
Internalizacja wrogich wobec osób bi+ wzorców myślowych i stereotypów przejawia się na przykład w tym, że osoby bi+ kwestionują własną tożsamość i tożsamość innych osób bi+ oraz internalizują wzorce postrzegania, które przyczyniają się do bi+ erasure.
W wywiadach przeprowadzonych na potrzeby badania wrogość wobec osób bi+ została omówiona w różnych kontekstach, ze szczególnym uwzględnieniem społeczności queer i LGBTIQ+, przestrzeni publicznej i lokalnego transportu publicznego, relacji osobistych i randek, a także kontekstów medycznych i terapeutycznych.
Wiele raportów odnosi się do wrogości wobec osób bi+ w społecznościach queerowych. Doświadczenia wymazywania osób bi+, dyskryminacji i przemocy w takich kontekstach mogą być postrzegane przez osoby bi+ jako szczególnie drastyczne i prowadzić do wycofywania się z przestrzeni queerowej.

Konteksty, w których doświadczana jest wrogość wobec osób bi+, są zróżnicowane i odnoszą się do sfery publicznej, ale w żadnym wypadku nie ograniczają się tylko do niej. Również sytuacje intymne i prywatne, takie jak randki lub związki romantyczne, a także korzystanie z usług psychoterapeutycznych, mogą być doświadczane jako wrogie wobec osób bi+-. Doświadczenia deprecjacji negatywnie wpływają na rozwój osobisty oraz indywidualne samopoczucie i mogą opóźniać coming out. Poradnie i ośrodki wsparcia dla osób queer w Berlinie są tej społeczności dobrze znane i chętnie z nich korzystają. Jednak głównymi źródłami wsparcia i utwierdzenia są często grupy samopomocy i aktywizm.

Przestrzeń publiczna i lokalny transport publiczny to również miejsca, w których osoby bi+ doświadczają ataków, takich jak wrogość, obelgi i przemoc fizyczna, a co za tym idzie często ograniczone poczucie bezpieczeństwa. Osoby poszkodowane uważają, że motywacją do ataków na nie jest zarówno wrogość wobec osób bi+, jak i ogólnie wrogość wobec osób queerowych.
W kontekście randek i związków romantycznych osoby bi+ doświadczają odrzucenia, stygmatyzacji, a nawet przemocy fizycznej w związku z coming outem i innymi tematami dotyczącymi ich tożsamości, z których część przypisują głębokiej dezorientacji rozmówców.
Zgłaszane są również doświadczenia z bi+ erasure w kontekście psychoterapii; uprzedzenia i brak uwrażliwienia wśród terapeutów utrudniają osobom poszkodowanym dostęp do profesjonalnego leczenia terapeutycznego.
Doświadczenia z wrogością wobec osób bi+ utrudniają otwarte i pewne siebie radzenie sobie z własną tożsamością bi+; coming out często następuje późno i towarzyszą mu złożone emocje i rozważania. Większość rozmówców ma poczucie, że są w stanie lepiej radzić sobie z wrogimi incydentami i napaściami wobec osób bi+, jeśli z dużą pewnością siebie i przekonaniem przedstawiają się jako takie.
Aktywizm i grupy wsparcia są ważnymi czynnikami, które mogą wspierać osoby bi+ w radzeniu sobie z dyskryminacją i przemocą oraz wzmacniać ich zasoby społeczne i psychologiczne. Ważną rolę odgrywają tutaj powiązania nieformalne i grupy dialogu online i offline, z których wiele osób dotkniętych przemocą korzystało na różnych etapach swojej biografii.
Berlińska Sieć punktów zgłoszeń napaści oraz doradztwa społeczeństwa obywatelskiego jest dobrze znana i wiele osób korzysta już z jej ofert. Wiele osób życzyło sobie punktu kontaktowego, który wywodziłby się ze społeczności osób bi+ i znał ich specyficzne problemy i potrzeby. Wśród osób bi+, podobnie jak w całej społeczności queerowej, istnieją różne perspektywy postrzegania policji,.

Występowanie i NIEZBADANY OBSZAR dyskryminacji ORAZ przemocy wobec osób bi+ w Berlinie

Niniejsza edycja monitoringu przemocy w stosunku do osób queer obejmuje standaryzowane badanie osób bi+ dotyczące ich doświadczeń z dyskryminacją i przemocą w Berlinie. Większość respondentów mieszka w Berlinie, a średnia wieku respondentów jest niższa niż w całej populacji Berlina. Poziom wykształcenia był wyższy niż w Berlinie jako całości, podczas gdy odsetek respondentów postrzegających siebie jako cis-mężczyzn był stosunkowo niski.

Zdecydowana większość respondentów (91,2%) mieszka w Berlinie; tylko kilka osób pochodzi z innych dużych miast, a jeszcze mniej z małych miasteczek lub obszarów wiejskich.
Średnio próba uczestników jest młodsza niż cała populacja Berlina. Prawie dwie trzecie (64,0%) respondentów ma mniej niż 35 lat, w porównaniu do około 40% populacji Berlina. Ponieważ w badaniu nie wzięły udziału dzieci ani młodzież, rozbieżność z ogólną populacją jest szczególnie wyraźna w grupie wiekowej od 18 do poniżej 35 lat.
Średnio respondenci mają znacznie wyższy poziom formalnego wykształcenia niż cała populacja Berlina. Cztery piąte respondentów (80,8%) posiada wykształcenie średnie lub dyplom uniwersytecki; w Berlinie odsetek ten wynosi około połowy mieszkańców.
Jeśli chodzi o tożsamość płciową, dwie piąte respondentów (43,1%) określiło się jako cispłciowe kobiety, a około jedna czwarta jako osoby niebinarne (26,7%) lub queer (24,1%). Tylko niewielka część respondentów określiła się jako cispłciowi mężczyźni (16,4%). Wielokrotne afiliacje były wyraźnie dozwolone.
Większość respondentów, cztery piąte (80,0%), określiło siebie jako osoby biseksualne pod względem orientacji seksualnej, ale znaczna część określiła się również jako osoby queer (44,0%) lub panseksualne (33,6%). Dozwolone były wielokrotne odpowiedzi.

Osoby bi+ doceniają stosunkowo duże możliwości otwartego wyrażania siebie w Berlinie. Jednak zakres wolności różni się znacznie w zależności od sfery społecznej i jest szczególnie zlokalizowany w sferze prywatnej i w społecznościach queer. Wiele osób bi+ zakłada, że są również postrzegane jako queer z zewnątrz, a zatem są także narażone na ryzyko często z tym związane. Chociaż osoby bi+ nie zawsze postrzegają siebie jako w pełni zaakceptowane w kontekście queer, struktury te odgrywają ważną rolę w kształtowaniu ich życia, w tym w formie ich własnego zaangażowania.

Berlin oferuje wielu osobom bi+ możliwość otwartego mówienia o swojej orientacji seksualnej. Ponad cztery piąte respondentów (83,2%) żyje całkowicie lub w dużej mierze otwarcie. Wizerunek Berlina jako tęczowej stolicy odpowiada tu namacalnej rzeczywistości empirycznej.
Otwartość i świadomość własnej tożsamości bi+ różnią się znacznie w zależności od sfery życia. Bliskie kręgi przyjaciół i rodziny lub miejsca queer oferują wielu osobom znaczne możliwości wyrażania siebie. Jednak wiele osób bi+ dużo mniej otwarcie wyraża swoją tożsamoś
w pracy, w obszarze edukacji (również zawodowej), w czasie wolnym lub w sąsiedztwie.
Wielu respondentów zakłada, że są również rozpoznawalni jako osoby queer z zewnątrz: w przypadku ponad jednej czwartej respondentów (28%) dzieje się tak niemal bez wyjątku, a zatem w podobnym stopniu jak w przypadku osób trans*. Oznacza to, że ryzyko napaści, dyskryminacji i przemocy związane z widocznością osób queer może również dotyczyć osób bi+.
Powiązania ze strukturami queerowymi są ważne dla wielu osób bi+ w kształtowaniu ich życia, przy czym ponad połowa (56,8%) twierdzi, że są one (bardzo) ważne. Jedna trzecia (32,8%) często sama się również angażuje na rzecz społeczności LGBTIQ+ lub bi+. Jednak powszechne powiązania ze społecznością – zwłaszcza w wywiadach jakościowych – często kontrastują z ambiwalentnymi doświadczeniami nieuznawania osób bi+ w społecznościach queerowych.

Mimo iż wiele osób bi+ czuje się w Berlinie stosunkowo bezpiecznie, powszechne jest zajmowanie się problemem zagrożenia atakami na osoby queer – połowa ankietowanych jest tym (bardzo) zaniepokojona. W rezultacie wiele osób bi+ czuje się zmuszonych do dostosowania swojego sposobu zachowania, poprzez ostrożność, powściągliwość i niepozorny wygląd. W tym kontekście powszechne jest indywidualne poczucie braku przynależności oraz niewidzialności jako osób, którymi są.

Subiektywne poczucie bezpieczeństwa wielu osób bi+ w Berlinie jest ogólnie stosunkowo pozytywne. Około połowa respondentów czuje się bardzo bezpiecznie (8,0%) lub bezpiecznie (40,0%), jeśli chodzi o wrogie ataki wobec osób queer w Berlinie. W przeciwieństwie do tego, znacznie mniej osób czuje się raczej niebezpiecznie (15,2%) lub w ogóle nie czuje się bezpiecznie (6,4%).
Jednak obawy respondentów dotyczące ryzyka ataków na osoby queer są znaczne: wielu respondentów jest bardzo zaniepokojonych (14,4%) lub mocno zaniepokojonych (36,8%) możliwością ataków na osoby queer – jest to w sumie ponad połowa respondentów (51,2%).
Obawy przed wrogimi atakami na osoby queer mieszają się przy tym z obawami przed specyficznymi atakami na osoby bi+. Te ostatnie są nieco mniej powszechne: jedna trzecia respondentów (34,2%) jest silnie lub bardzo silnie zaniepokojona obawami przed nienawistnymi atakami skierowanymi wobec osób bi+-.
Strach przed napaścią ma konsekwencje w zachowaniu: prawie dwie trzecie respondentów (63,2%) uważnie obserwuje, kto przebywa w ich otoczeniu. Wielu z nich zachowuje ostrożność podczas wymiany czułości (40,0%), wybiera bardziej niepozorne ubrania (37,6%) lub ukrywa tęczowe akcesoria i rozpoznawalne znaki (36,0%).
Wśród negatywnych doświadczeń związanych z byciem bi+ szczególnie rozpowszechnione jest poczucie niewidzialności i braku przynależności. Dwie piąte respondentów (39,2%) często lub bardzo często doświadcza takich uczuć, a prawie wszyscy (88,0%) co najmniej rzadko.
W subiektywnym odczuciu doświadczenie wrogości wobec osób bi+ może krzyżować się z innymi formami dyskryminacji. W szczególności duża liczba respondentów twierdzi, że doświadczyła seksizmu i mizoginii (bardzo) często (45,6%) lub sporadycznie (25,6%).

Wiele osób bi+ doświadczyło napaści, połowa ankietowanych w ciągu ostatnich pięciu lat (51,2%), a ponad jedna trzecia (39,2%) tylko w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy. Osoby bi+ doświadczają zarówno napaści na tle queer, jak i bi+, w tym częściej skierowanych ogólnie do osób queer. Prawie zawsze obejmują one obraźliwe komentarze i obelgi, ale także groźby i ataki fizyczne. Istotną rolę odgrywają również seksualne zaczepki lub zagadywanie. Najczęstszym miejscem ataków na osoby bi+ jest przestrzeń publiczna, wymieniają ją prawie wszystkie osoby poszkodowane, ale ponad połowa ankietowanych wspomniała również o przestrzeni cyfrowej, zaś mniejszość również o miejscach queerowych.

Połowa ankietowanych osób bi+ (51,2%) doświadczyła w ciągu ostatnich pięciu lat ataków wrogości wobec osób queer, a ponad jedna trzecia (39,2%) w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy.
Jedna piąta napaści (21,9%) była wyraźnie wroga wobec osób bi+. Oznacza to, że jedna dziesiąta wszystkich respondentów (11,2%) twierdzi, iż w ciągu ostatnich pięciu lat doświadczyła ataków wrogości wobec osób bi+.
Osoby bi+ doświadczają napaści i przemocy na dwa sposoby: ogólnie przez napaści na tle queerowym oraz przez napaści na tle bi+. Subiektywnie, konkretna motywacja sprawców jest mniej ważna niż to, w jaki sposób doświadczają tego +osoby bi+.
Respondenci, którzy doświadczyli napaści, prawie bez wyjątku wymieniają – co najmniej jako rzadkie doświadczenia – obraźliwe uwagi, gapienie się i oszczerstwa (95,4%), a także obelgi, groźby słowne lub fizyczne (81,3%).
Wysoka częstotliwość występowania podrywów o podtekście seksualnym wśród osób bi+ dotkniętych napaściami jest ogólnie typowa dla wrogości wobec osób LGBTIQ+. Zwiększony odsetek osób bi+, które nie tylko rzadko (28,1%), ale (bardzo) często (31,3%) lub sporadycznie (15,6%) doświadczają napaści na tle seksualnym, również wskazuje, że osoby bi+ są szczególnie zagrożone.
Zdecydowanie najczęściej – lub co najmniej rzadko – osoby poszkodowane wymieniają jako miejsca czynów karalnych przestrzenie publiczne (ulice, parki, place itp.) (87,6%) i lokalny transport publiczny (78,1%). Takie słabo ustrukturyzowane i sformalizowane miejsca, czyli poniekąd przypadkowe spotkania, krystalizują się zatem dla osób bi+ jako szczególnie powszechny kontekst doświadczeń napaści.
Oprócz fizycznych przestrzeni publicznych, istotnym miejscem napaści są również internet i media społecznościowe, o których co najmniej rzadko wspomina ponad połowa poszkodowanych (54,7%).
Miejsca queerowe z pewnością nie są predestynowane, by nie być bezpiecznymi dla osób bi+ – niemniej jednak należy zauważyć niemały odsetek osób dotkniętych napaścią, które również i tam miały (bardzo) często (9,4%) lub sporadycznie (15,6%) negatywne doświadczenia, to znaczy co czwarta osoba.

Osoby dotknięte napaściami wrogimi wobec osób bi+ zazwyczaj mają wyraźne dowody wrogiej motywacji do popełnienia czynu karalnego, na przykład w trzech czwartych przypadków są to obelgi. Osoby bi+ są atakowane zarówno z powodu wrogości do osób queer, jak i bi+. Motywy antyqueerowe często łączą się z innymi aspektami – w szczególności z seksizmem i mizoginią.

Zdecydowana większość osób dotkniętych atakami wrogości wobec osób LGBTIQ+ lub bi+ może przedstawić wyraźne dowody na to, że incydenty nie przytrafiły im się przypadkowo, ale wynikały z wrogich motywów i postaw. Trzy czwarte (75%) incydentów, które pozostawiły szczególnie trwałe wspomnienia wiązało się z wrogimi obelgami wobec osób LGBTIQ+.
Napaści są kierowane przeciwko osobom bi+ zarówno z pobudek ogólnie wrogich osobom LGBTIQ+, jak i specyficznie wrogich wobec osób bi+; oba aspekty nierzadko nakładają się na siebie w życiu codziennym. Jedna dziesiąta wszystkich respondentów (11,2%) stwierdziła, że została dotknięta atakami skierowanymi konkretnie przeciwko osobom bi+, co odpowiada jednej piątej (21,9%) wszystkich osób dotkniętych napaściami. Natomiast około dwa razy więcej ankietowanych osób bi+ – mianowicie jedna piąta wszystkich respondentów (20,8%) i dwie piąte osób dotkniętych napaścią (40,6%) stwierdziło, że zostali odczytani jako lesbijki lub geje.
W prawie dwóch trzecich wszystkich incydentów (62,5%) osoby poszkodowane uważały, że oprócz motywów anty-LGBTIQ+, motywującą rolę odegrały także inne aspekty. Szczególnie istotne są tutaj seksistowskie i mizoginistyczne deprecjacje, ponieważ wspomina o nich połowa osób dotkniętych napaściami (51,6%). Często wymieniane są również inne aspekty tożsamości płciowej. W porównaniu z tym mniej powszechne są inne wymiary dyskryminacji, takie jak rasizm, antysemityzm, klasizm czy ableizm.

Czy Berlin jest tęczową stolicą tęczowego kraju? wrogośĆ wobec osób LGBTIQ+ w Niemczech W porównaniU EuropejskIM

Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej wnosi istotny wkład w oparte na danych monitorowanie dyskryminacji i przemocy ze względu na orientację seksualną. W trzeciej edycji badania LGBTIQ w 2023 roku wzięło udział prawie 100 000 osób. Badanie pokazuje, że osoby LGBTIQ w Niemczech często mogą żyć bardziej otwarcie niż w innych częściach Unii Europejskiej. Doświadczenia dyskryminacji są jednak podobnie powszechne w Niemczech jak w UE, ale w ostatnich latach spadły – podobnie jak w całej Unii.

Badanie LGBTIQ Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej zostało przeprowadzone już po raz trzeci. Ostatnia edycję badania odbyła się w 2023 roku. W badaniu wzięło udział prawie 100 000 osób z państw członkowskich UE.
Ogólnoeuropejski charakter badania umożliwia porównanie sytuacji w Niemczech z innymi krajami UE oraz ze średnią UE w oparciu o dane.
Otwartość życia osób LGBTIQ jest obecnie znacznie bardziej widoczna w Niemczech niż średnio w UE. W Niemczech 60% respondentów stwierdziło, że żyje w dużej mierze otwarcie, w porównaniu ze średnią UE wynoszącą zaledwie 51%.
Doświadczenia dyskryminacji ze względu na bycie osobą LGBTIQ są w Niemczech tak samo powszechne, jak średnio w UE. W 2023 r. ponad jedna trzecia respondentów (Niemcy: 38%, UE: 37%) stwierdziła, że doświadczyła dyskryminacji w co najmniej jednym obszarze życia w roku poprzedzającym badanie.
Doświadczenia związane z dyskryminacją zmniejszyły się w ostatnich latach, zarówno średnio w UE, jak i w Niemczech – i to w podobnym stopniu. Podczas gdy 44% respondentów z Niemiec zgłosiło takie doświadczenia w 2019 r., w 2023 r. liczba ta wyniosła 37%.

Osoby LGBTIQ w Niemczech nieco częściej zgłaszają doświadczenia związane z molestowaniem i przemocą niż w pozostałej UE. Takie doświadczenia również wzrosły i stały się bardziej powszechne w porównaniu z ostatnim badaniem przeprowadzonym w 2019 roku. Szczególnie uderzające są negatywne doświadczenia mobingu, zastraszania i obrażeń w szkolnictwie, które gwałtownie wzrosły i które obecnie zgłasza 70% respondentów.

Respondenci z Niemiec zgłaszają doświadczenia molestowania i przemocy z powodu bycia osobą LGBTIQ nieco częściej niż średnia UE. Różnice są przy tym umiarkowane. Ponad połowa respondentów zgłosiła molestowanie w ciągu ostatniego roku (Niemcy: 57%, UE: 54%). Znacznie więcej niż jeden na dziesięciu respondentów stwierdził, że w ciągu ostatnich pięciu lat został fizycznie lub seksualnie zaatakowany z powodu bycia osobą LGBTIQ (Niemcy: 16%, UE: 13%).
W przeciwieństwie do malejącego doświadczenia dyskryminacji, doświadczenia molestowania i przemocy stały się w ostatnich latach bardziej powszechne – zarówno w Niemczech, jak i średnio w UE. W Niemczech wzrost w latach 2019-2023 wyniósł 23,1%.
Szczególnie rzuca się w oczy w Niemczech i średnio w całej UE szkolnictwo. Doświadczenia związane z mobingiem, zastraszaniem i obrażeniami są tu obecnie nie tylko bardzo rozpowszechnione, ale także znacznie wzrosły w ostatnich latach. Ponad dwie trzecie respondentów (Niemcy: 70%, UE: 67%) zgłosiło odpowiednie negatywne doświadczenia w 2023 roku.

W porozumieniu z Krajowym Urzędem Kryminalnym w Berlinie wdrożono zmodyfikowany system zapytań, odzwierciedlający rzeczywistą liczbę zarejestrowanych incydentów bez wielokrotnego ich liczenia poprzez nazywanie różnych pól tematycznych. Liczba spraw w monitoringu różni się zatem częściowo od danych publikowanych przez berlińską policję. ↩︎