Wnioski z 1. Wydania Monitoringu (2020)

Celem Berlińskiego monitoringu przemocy trans- i homofobicznej jest lepsza ewidencja i dokumentacja trans- i homofobicznej przemocy, uwrażliwienie mieszanek i mieszkańców Berlina na ten konkretny problem, jak i wsparcie i wzmocnienie osób, które doświadczyły trans- i homofobicznej przemocy. Pierwsze wydanie Monitoringu ukazało się w grudniu 2020 i rozpoczyna ono zaplanowaną długofalowo działalność sprawozdawczą. Koncentruje się ono na dwóch następujących zagadnieniach:

  • Po pierwsze – po raz pierwszy dane niemieckiego Urzędu Ochrony Państwa (Staatsschutz) dotyczące „Nienawiści na tle orientacji seksualnej i/lub tożsamości seksualnej” dla Berlina w okresie od 2010 do 2018 zostały zinterpretowane z uwzględnieniem większego zróżnicowania.
  • Po druge – przemoc wobec lesbijek została w Monitoringu zbadana w pogłębiony sposób. Przemoc wobec lesbijek nadal pozostaje stosunkowo niezauważalna. Także w policyjnych statystykach jest ona widoczna tylko w małym stopniu.

Oba te zagadnienia są uzupełniane w Berlińskim monitorze przez perspektywy mieszkańców i mieszkanek miasta, jak i dzięki trzem gościnnym opracowaniom na temat przestępstw popełnianych z nienawiści oraz na temat powiązań między seksizmem, mizoginią i przemocą wobec lesbijek. Centralne wnioski w sferze obu powyższych tematycznych zagadnień podsumowane zostały poniżej.

Przemoc trans- i homofobiczna w policyjnych statystykach
Trans- i homofobicze postawy i doświadczenia dyskryminacji w Berlinie
Temat priorytetowy: przemoc wobec lesbijek. Zrozumienie zjawiska.
Temat priorytetowy: przemoc wobec lesbijek. Wyniki wywiadów kwestionariuszowych.

Przemoc trans- i homofobiczna w policyjnych statystykach
W Berlinie zgłaszane jest na policję stosunkowo dużo przypadków trans- i homofobicznej przemocy.
  • W Berlinie zglaszane jest na policję stosunkowo dużo przypadków przestępstw popełnianych z nienawiści wobec orientacji i/ lub tożsamości seksualnej. W Berlinie notowana jest większa ilość zgłoszonych przypadków, niż na całym pozostałym terytorium Niemiec.
  • Ogólnie od 2018 roku liczba zgłoszonych na policję przestępstw popełnianych z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej zdecydowanie rośnie. Także jeśli chodzi o akty przemocy rozumiane w węższym znaczeniu tendencja ta jest utrzymana, choć w tym przypadku wzrost będzie nieco mniejszy.
  • Wysoką liczbę zgłoszonych aktów przemocy można wyjaśnić częściowo poprzez wspieranie przez instytucje i organizacje środowiska LGBTQI, policję i prokuraturę postawy reagowania na przemoc i zgłaszanie jej na policję. Jednocześnie wzrost notowanych aktów przemocy wskazuje na rosnącą presję podejmowania aktywnego działania po doświadczeniu aktu przemocy.
Statystyka dotycząca przestępstw popełnianych z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej dokumentuje przede wszyskim męskich* poszkodowanych. Znaczna część tych przypadków zawiera akty przemocy, a najczęstszym deliktem są zniewagi i obrazy słowne.
  • Policyjne statystyki operują binarnymi kategoriami płci. Pośród przypadków, w których znana jest osoba poszkodowana, są to w Berlinie w znacznej większości męscy* poszkodowani przestępstw popełnianych z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej (83 % poszkodowanych). Około jedną szóstą osób poszkodowanych (16 %) stanowią kobiety*.
  • Około jedna trzecia (35 %) zgłoszonych przypadków kwalifikuje się jako przestępstwo z zastosowaniem przemocy.
  • Znieważenia słowne stanowią dwie piąte (44,3 %) wszystkich przypadków i są tym samym najczęstszym deliktem.
  • Przestępstwa popełniane z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej skierowane są przede wszystkim (88,8 %) przeciwko osobom fizycznym, a tylko w małym stopniu przeciwko mieniu.
Przestępstwa popełniane z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej jest roszpowszechniona w szerokich warstwach społecznych i tylko w małym stopniu dotyczy politycznie zorganizowanych grup i działań.
  • Większość dających się sklasyfikować przestępstw popełnianych z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej klasyfikowana jest jako zjawisko „Przestępczości motywowanej politycznie – prawicowej“. Przeważająca ilość aktów przemocy nie jest natomiast klasyfikowana jako żaden ze zdefiniowanych fenomenów (79,9 %). Tym samym zaliczane są one do kategorii „Przestępczości motywowanej politycznie, brak klasyfikacji“ (79,9 %).
  • Przemoc trans- i homofobiczna w przeważającej części nie jest wyłączną domeną tzw. prawicowego ekstremizmu, a ma zakotwiczenie w szerokim spektrum społecznym. Tzw. przestępczość ekstremistyczna stanowi tylko niewielką część przypadków trans- i homofobicznej przestępczości motywowanej nienawiścią (11 %).
  • W 17 % zgłoszonych przypadków trans- i homofobicznej przemocy udokumentowano także inne wymiary politycznie motywowanej przestępczości, zwłaszcza inne akty przestępcze motywowane nienawiścią, jak ksenofobia, antysemityzm i rasizm.
Geograficznie trans- i homofobiczna przemoc ogniskuje się w dzielnicach Mitte, Tempelhof-Schöneberg i Friedrichshain-Kreuzberg.
  • Dwie trzecie wszystkich zajść (63 %) przypada na trzy dzielnice: Mitte, Tempelhof-Schöneberg i Friedrichshain-Kreuzberg. Berlińskimi dzielnicami o największej przestępczości są Neukölln i Mitte.
  • Szczególnie Neukölln, ale także Friedrichshain i Kreuzberg wyróżniają się największą ilością zdarzeń zawierających uszkodzenie ciała lub niebezpieczne uszkodzenie ciała.
  • Przeważająca ilość zgłoszonych napadów (67,3 %) ma miejsce w przestrzeni publicznej lub częściowo publicznej.
Udokumentowane przez policję trans- i homofobiczne czyny mają często związek z wieczornym i nocnym życiem miasta.
  • W Berlinie niemal połowa (47,6 %) wszystkich zajść ma miejsce wczesnym wieczorem i w nocy, a więc między 16:00 i 24:00.
  • Delikty trans- i homofobiczne zdarzają się szczególnie często w weekendy. W 40% mają one miejsce w soboty i niedziele.
  • Szczególnie dużo aktów trans- i homofobicznej przestępczości ma miejsce w letnich miesiącach czerwca, lipca i sierpnia (na każdy z tych miesięcy przypada po 10% notowanych zajść).
Podejrzani są w zdecydowanej większości mężczyznami i – co da się wyraźnie stwierdzić – w większości byli wcześniej znani policji. Obywatelstwo podejrzanych odpowiada ogólnej strukturze miasta w aspekcie narodowości.
  • Trans- i homofobiczne czyny często (56 %) popełniane są w Berlinie przez pojedyncze osoby
  • Odsetek podejrzanych, którzy są mężczyznami wynosił między 2010 a 2018 rokiem około 91,5 %.
  • O czyny trans- i homofobiczne podejrzane są osoby we wszystkich grupach wiekowych. Większość podejrzanych jest jednak młoda: 17,2 % to osoby poniżej 20 roku życia, prawie jedna trzecia (30,7 %) stanowią osoby między 20 i 30 rokiem życia i 20,7 % między 30 i 40 rokiem życia.
  • Pod względem pochodzenia i obywatelstwa nie są widoczne żadne zależności. Tutaj struktura osób podejrzanych o czyny trans- i homofobiczne, które posiadają niemieckie obywatelstwo jak i obywatelstwa innych krajów jest proporcjonalna do narodowościowej struktury społecznej Berlina.
  • Rzuca się w oczy fakt, iż wielu podejrzanych o przestępstwa popełniane z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej była już wcześniej karana i z tego względu są już znani policji. Tylko jedna czwarta podejrzanych nie była wcześniej karana.
W przypadku tych aktów trans- i homofobicznej przemocy, które zgłoszone zostały na policję, osobami poszkodowanymi były głównie osoby, które w chwili doświadczenia przemocy były same. Ponadto są to głównie stosunkowo młode osoby, a sprawca/ sprawczyni przemocy nie był/ a im wcześniej znany/ a.
  • Osoby poszkodowane przez przestępstwa popełniane z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej zostały wybrane przez sprawców w zdecydowanej większości w sposób „przypadkowy“ (68,2 %) i nie były znane przez sprawców.
  • Prawie trzy czwarte (70 %) ataków w Berlinie skierowana jest przeciwko osobom, które w momencie ataku były same.
  • Mężczyźni* (42 % poszkodowanych) doświadczają aktów przemocy częściej niż kobiety* (36 % poszkodowanych).
  • Młode osoby doświadczają przemocy z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej szczególnie często. 30 % poszkodowanych to osoby między 20 i 30 rokiem życia, jedna czwarta (24 %) – między 30 i 40 rokiem życia.
  • Wśród osób w młodym wieku jest zdecydowanie większy odsetek kobiecych* poszkodowanych
  • Dzielnicami, w których notuje się szczególnie wysoką liczbę poszkodowanych są Mitte, Tempelhof-Schöneberg, Friedrichshain-Kreuzberg i Neukölln
  • W przypadku przestępstw zawierających akty przemocy do ustalenia sprawcy dochodzi rzadziej (38,2 %), niż w przypadku deliktów nie zawierających aktów przemocy (48,1 %).
Trans- i homofobicze postawy i doświadczenia dyskryminacji w Berlinie
  • Doświadczenia dyskryminacji ze względu na orientację i/ lub tożsamość seksualną są bardzo rozpowszechnione.
  • Osoby starsze upubliczniają doświadczenia dyskryminacji i przemocy rzadziej. Szczególnie wysoki odsetek osób, który decyduje się na mówienie o doświadczeniu dyskryminacji to osoby poniżej 30 roku życia.
  • Wielu mieszkańców i mieszkanek Berlina deklaruje liberalne postawy i otwartość wobec różnorodności. Zdecydowana większość wspiera działania przeciwko dyskryminacji osób
  • LGBTIQ. W mniejszej części społeczeństwa jest jednak przyzwolenie na trans- i homofobiczne uprzedzenia. Zgoda na trans- i homofobiczne uprzedzenia jest bardziej rozpowszechniona w starszych grupach wiekowych. Deklarowane przyzwolenie na trans- i homofobiczne uprzedzenia jest tym mniejsze, im wyższy stopień formalnego wykształcenia. Uprzedzenia trans- i homofobiczne są nieco bardziej rozpowszechnione wśród osób z doświadczeniem migracji bądź nie posiadających niemieckiego obywatelstwa. Także te osoby popierają jednak w większości działania przeciwko dyskryminacji osób LGBTIQ.
Temat priorytetowy: przemoc wobec lesbijek. Zrozumienie zjawiska.
W statystykach na temat homofobii lesbijki są stosunkowo mało obecne.
  • Badania na temat przemocy wobec lesbijek pokazują, że mała widzialność lesbijek i queerowych kobiet* nie oznacza, że rzadziej spotyka je przemoc.
  • Dotychczasowe badanie pokazuje także, że kobiety* są częściej niż mężczyźni* skłonne do znoszenia homofobicznych obelg, gdyż w związku z codziennym seksizmem, którego doświadczały od najmłodszych lat, są „przyzwyczajone” do poniżających, seksualnych komentarzy i obelg.
Przemoc wobec lesbijek jest dla queerowych kobiet* i lesbijek kwestią pilną.
  • Przemoc wobec lesbijek jest dla osób tej przemocy doświadczających sprawą pilną. Obecnie każda lesbijka/ queerowa kobieta* musi się liczyć z tym, że może ją spotkać przemoc z nienawiści na tle orientacji i/ lub tożsamości seksualnej.
  • Często osobiste doświadczenia przemocy wobec lesbijek nie są w ten sposób nazywane.
  • Berlin przez wiele osób postrzegany jest jako „bezpieczne schronienie“. Jednocześnie w ciągu ostatnich lat poczucie bezpieczeństwa lesbijek/ queerowych kobiet* w Berlinie zmalało.
Akty przemocy mają miejsce głównie w przestrzeni publicznej. Ataki w osobistym otoczeniu są jednak przez osoby poszkodowane odczuwane jako bardziej dotkliwe.
  • Przemoc werbalna (ubliżanie, obrażanie) jest opisywana jako najczęstsza forma przemocy
  • Akty przemocy w przestrzeni publicznej to najczęściej albo „przemoc przechodnia“, wydarzająca się podczas przypadkowych spotkań, albo przemoc w sensie heteroseksistowskich zaczepek.
  • Przemoc mająca miejsce w otoczeniu osobistym jest co prawda generalnie rzadziej zgłaszana, niż przemoc w sferze publicznej, jest ona jednak przez dotknięte nią osoby odczuwana jako bardziej dotkliwa. Chodzi tu mianowicie o bieżące procesy, w których utrzymywany jest kontakt ze sprawcą/ sprawczynią przemocy.
  • Przemoc wobec lesbijek opisywana jest także w obrębie środowiska LGBTIQ. Te akty przemocy także opisywane są jako te wyjątkowo dotkliwe, gdyż mają one miejsce w przestrzeniach rozumianych przez osoby LGBTIQ jako bezpieczne i “swoje” miejsca.
Kombinacja z innymi formami dyskryminacji odgrywa tutaj ważną rolę.
  • W przemocy wobec lesbijek prawie zawsze przeplata się przemoc homofobiczna i (hetero)seksistowska
  • Inne intersekcjonalne przecięcia z przemocą wobec lesbijek to transfobia, rasizm i wrogość wobec osób z niepełnosprawnościami.
Wiele lesbijek/ queerowych kobiet* stosuje w przestrzeni miejskiej środki zapobiegawcze. W doświadczeniach konkretnych sytuacji przemocy ważną rolę odgrywa zachowanie osób postronnych.
  • Wiele lesbijek/ queerowych kobiet* stosuje środki zapobiegawcze, przez co przejmują na siebie zadanie zapobiegania przemocy, które powinno być domeną regulacji społecznych i systemowych.
  • Osoby doświadczające przemocy mają indywidualne „plany miasta“, które lokalizują „niepewne“ miejsca. Pokazują one, w których rejonach osoby te czują się bezpiecznie, a w których nie. Te indywidualne „plany miasta“ są bardzo różne i nie da się z nich wyciągnąć generalnych wniosków co do poczucia bezpieczeństwa w różnych dzielnicach.
  • W porównaniu z wcześniejszymi badaniami zauważalna jest jedna różnica w kwestii obchodzenia się z doświadczonymi aktami przemocy: bez zmian mało zdarzeń zgłaszana jest na policję, obecnie jednak dużo więcej się o tych zdarzeniach rozmawia w kontekstach prywatnych.
  • Brak reakcji ze strony osób postronnych jest często opisywana przez poszkodowanych jako szczególnie bolesna, zaś sytuacje, w których przechodnie interweniowali, odczuwane są jako wzmacniające i wspierające.
  • Osoby biorące udział w badaniu życzą sobie w większości silnego społecznego poczucia zaangażowania w ich specyficzną sytuację i podejmowania przez otoczenie odpowiednich wspierających kroków przeciw przemocy, jak aktów solidarności i odwagi cywilnej.
Temat priorytetowy: przemoc wobec lesbijek. Wyniki wywiadów kwestionariuszowych.
Kto uczestniczył w badaniu?
  • Ze 188 uczestniczek i uczestników badania większość (87 %) rozumie się jako kobiety lub osoby niebinarne (14 %) oraz lesbijki (58 %) lub osoby queer (35 %). Większość osób ankietowanych jest w grupie wiekowej 25 – 35 lat (spektrum wieku wszystkich ankietowanych to 18 – 60) i posiada wykształcenie wyższe. 28 % z tych osób uważa, że są przez innych rozpoznawalne jako lesbijki lub osoby queer.
Większość ankietowanych doświadczyło przemocy wobec lesbijek na przestrzeni ostatnich pięciu lat. Połączenie z seksizmem odgrywało w tych sytuacjach ważną rolę.
  • Większość ankietowanych czuje się w Berlinie raczej bezpiecznie, jednocześnie jednak bierze pod uwagę prawdopodobieństwo aktu skierowanej wobec lesbijek przemocy.
  • 57 % ankietowanych doświadczyło na przestrzeni ostatnich pięciu lat przemocy wobec lesbijek, 35 % nawet na przestrzeni ostatniego roku. Wrogość wobec lesbijek można przy tym przeważnie jasno rozpoznać jako motyw aktów przemocy, przykładowo ze względu na padające obelgi i przekleństwa (70 %).
  • Ataki dokonywane były przeważnie przez pojedyncze osoby (63 %). Tylko w małej części przypadków sprawcy/ sprawczynie były osobom poszkodowanym wcześniej znane (13 %).
  • Seksizm i wrogość wobec lesbijek zdają się być ze sobą ściśle związane, osoby poszkodowane prawie zawsze dostrzegają w doznanych atakach element seksizmu. 94 % ankietowanych osób doświadczyło seksizmu, a więc jest to jeszcze częstsze doświadczenie, niż akty homofobii.
Zdecydowana większość ankietowanych stosuje środki zapobiegawcze, zaś do zgłoszeń na policję dochodzi rzadko.
  • Około trzy czwarte uczestniczek badania stosuje środki zapobiegawcze w przestrzeni publicznej. Osoby, które twierdzą, że są przez innych rozpoznawalne jako lesbijki lub osoby queer stosują środki zapobiegawcze jeszcze częściej (ponad 90 %).
  • Nieznana liczba niezgłoszonych przypadków przemocy skierowanej wobec lesbijek wydaje się wyjątkowo wysoka. Na 97 ataków zgłoszone zostały jedynie trzy.
  • Doniesienia o atakach skierowanych przeciwko lesbijkom/ osobom queer są wyjątkowo rzadkie. O możliwości zgłoszenia sprawy na policję online mało osób wiedziało (16 %). Poradnie oraz osoby kontaktowe ze strony policji znane były natomiast 50 % ankietowanych.
  • Wiele ankietowanych nie zgłasza sprawy na policję gdyż zakłada, że policja nie podejmie żadnych działań lub że żadnych działań podjąć nie będzie w stanie.
Często przy zdarzeniu są osoby postronne, natomiast interwencje z ich strony zdarzają się rzadko.
  • Ataki często mają miejsce w obecności osób postronnych. Według ankietowanych przy większości ataków (67 %) obecne są osoby postronne. W przeważającej ilości przypadków (75 %) obserwatorzy i obserwatorki zdarzenia nie interweniowały ani nie wezwały pomocy.
  • Brak reakcji ze strony świadków zdarzenia i osób postronnych dotyczy także poważnych aktów przemocy, jak na przykład przemoc fizyczna.
Skip to content